Քիմիա

ՔԻՄԻԱ

Գործնական աշխատանք 4
Թթուների հիմնական հատկությունները
Փորձ 1. Հայտանյութի ազդեցությունը թթուների վրա

Ֆենոֆտալեին` անգույն է և փորձի ժամանակ գույնը չի փոխում
Մեթիլնարնջագույն` նարնձագույն է և փորձի ժամանակ դառնում է կարմիր
Լակմուս` վարդագույն նյութ

Փորձ 2. Թթուների փոխազդեցությունը ազնիվ մետաղների վրա
Zn+2HCl=> ZnGl₂+H₂
                                                տեղակալման ռակցիա
Mg+2HCl=>MgCl₂+H₂

Տեղակալման ռակցիա է կոչվում պարզ և բարդ նյութերի մեջ ընթացող ռակցիան, որի ընթացքում պարզ նյութի ատոմնները տեղակալում են բարդ նյութի ատոմներից մեկին, ռակցիայի հետևանքից առաջանում են նոր պարզ և նոր բարդ նյութեր:

2H₂+ O₂=>2H₂O   ջերմանջատիչ ռակցիա

Փորձ 3. Թթուների փոխազդեցությունը հիմքի հետ` չեզոքացման և փոխանակման ռակցիա

NaOH(հիմք)+HCl (թթու)=>NaCl(աղաթթու)+H₂O(ջուր)

1. Տալ օքսիդների խիստ սահմանումը: Ինչով են տարբրվում օքսիդները պերօքսիդներից: 

  2. 

3.

4.

9-րդ դասարան, անփոփիչ աշխատանք

1. Ո՞ր  շարքում   է   գրված  միայն  ֆիզիկական  մարմիններ.

ա) գիրք, մեխ, ալյումին, ազոտ
բ) սեղան, գրիչ, տետր, մատանի
գ) երկաթ, քանոն, ոսկի, թթվածին
դ) պղինձ, ջուր, արծաթ, ջրածին

2. Քանի՞ նյութ  է  ներկայացված  հետևյալ  բառակապակցություններում.  ջրի  կաթիլ, պղնձե թաս, ալյումինե կաթսա, ռետինե գնդակ,  պղնձե կուժ, սառցե դղյակ.

ա) 3                                     բ) 6                                     գ) 4                                  դ) 5

3. Նշվածներից  ո՞ր  շարքում   են   գրված միայն օրգանական նյութեր.
1) ջուր, թթվածին, կավիճ, սպիրտ
2) կերակրի աղ, սպիտակուց, ճարպ, ազոտ
3) շաքարավազ, քացախաթթու, գլյուկոզ, սպիրտ
4) սոդա, ջուր, ածխաթթու գազ, բենզոլ

 4. Ինչպիսի՞ ագրեգատային  վիճակում  կարող  է  գտնվել սնդիկը.

1) միայն  պինդ  վիճակում
2) միայն  գազային վիճակում
3) միայն  հեղուկ  վիճակում
4) բոլոր  երեք  վիճակներում

5. Որքա՞ն է ոսկու ձուլակտորի զանգվածը, որի ծավալը 2սմ³  է, իսկ  ոսկու խտությունը 19,3 գ/սմ³ է.
1) 38,6գ                            2) 9,65գ                                   3) 3,86գ                               4) 1,93գ

6. Համապատասխանեցրեք  նյութի  հատկությունները  և  անվանումը.   

Հատկությունները	Անվանումը
ա) բնորոշ  հոտով թափանցիկ  հեղուկ բ) ջրում լավ  լուծվող պինդ  նյութ գ) մետաղական  փայլով պինդ գունավոր  նյութ դ) ջրում  քիչ  լուծվող անհոտ, անհամ  գազ	1)  կավիճ        2) սախարոզ    3)քացախաթթու    4) թթվածին    5)  քլոր    6)  յոդ

7. Ո՞ր շարքում  են  գրված  միայն  բարդ  նյութերի  բանաձևեր.

1)   Al, HCl,  Cu, Na₂SO₄                                                 3)  H₂O, N₂, O₃,  Ni, S₈

2)   AgBr, H₂, CaCO₃, P₄                                               4)  NaOH, CO₂, NH₃, CuSO₄

 8. Ո՞ր տարրական  մասնիկներից  է  կազմված  ատոմը.
    1)  միայն էլեկտրոններից
    2)  նեյտրոններից և էլեկտրոններից
    3)  պրոտոններից, էլեկտրոններից և նեյտրոններից
    4)  միայն պրոտոններից

9.   Ո՞ր շարքում   է  գրված  ֆոսֆոր, թթվածին, ածխածին, երկաթ և ազոտ քիմիական տարրերի նշանները.
1) F, C, P, Si, Na
2)  O, C, Li, K, Ba
3)  P, O, C, Fe, N
4)  K, Na, P, Fe, C

10. Ո՞ր շարքում  են  առկա  միայն  կովալենտային  կապերով  միացություններ.

1)  NaCl, HCl, Cl₂, NaHCO₃                                      3)  H₂, NH₃, H₂O, CH₄

2)  KBr, HNO₃, CaO, P₄                                            4)  N₂, Br₂, CuSO₄, Fe

11.  Բնութագրեք հետևյալ ….  տարրի  ատոմը  ըստ  հետևյալ  սխեմայի.

ա)  քիմիական  տարրի  նշանը      

Al
բ)  կարգաթիվը, միջուկի  լիցքը՝ Z- ը  

13
գ)  ատոմի  բաղադրությունը (պրոտոնների, նեյտրոնների, էլեկտրոնների  թիվը)

պրոտոնների-27, նեյտրոնների-14, էլեկտրոններ-27դ)  պարբերության  համարը, լրիվ լրացված էներգիական մակարդակների  թիվը

3(3,8,2)

ե)  խմբի  համարը, ենթախումբը (գլխավո՞ր  է, թե՞ երկրորդական), արտաքին

էներգիական  մակարդակում  էլեկտրոնների  թիվը

3, երկրորդական,(1,2)

զ)  էլեկտրոնների  բաշխումն  ըստ էներգիական  մակարդակների

3s2p1

է)  էլեկտրոնային  բանաձևը (էլեկտրոնների  բաշխումն ըստ էներգիական

մակարդակների  և ենթամակարդակների)

ը)  ո՞ր հատկություններն  են  ավելի  ուժեղ  արտահայտված` մետաղակա՞ն, թե՞

ոչմետաղական

 մետաղական

թ)  ինչպիսի՞  պարզ  և  բարդ  նյութերի  օրինակներ  գիտեք, որոնց  բաղադրության  մեջ

առկա  է  այդ   տարրի  ատոմներ

Al

ժ)  Կատարեք  հաշվարկներ (որոշեք  այդ  տարրի  մեկ  ատոմի  զանգվածը m_o (գ),

տարրի  առաջացրած  օքսիդի  հարաբերական  մոլեկուլային  զանգվածը`Mr,

տարրերի  զանգվածային   հարաբերությունները, զանգվածային  և մոլային բաժինները

օքսիդում):

Քիմիական բանաձև:Նյութի որակական, քանակական բաղադրությունը

Քիմիական  բանաձևը նյութի բաղադրության պայմանական գրառումն է, քիմիական տարերի նշանների և եթե անհրաժեշտ է ինդեքսների (դասիչների) օգնությամբ:

Նյութերը ունեն որակական և քանակական բաղադրություն:

Որակական

Նյութի որակական բաղադրությունը ցույց է տալիս, թե ինչպիսի ատոմներից է կազմված:

Օրինակ` H2O-ն կազմված է ջրածին և թթվածին քիմիական ատոմներից:

Քանակական

Նյութի քանակական բաղադրությունը ցույց է տալիս

ա)ատոմների թիվը մոլեկուլում

բ)ատոմների զանգվածային հարաբերությունը բարդ նյութում

գ)տարերի զանգվածային բաժինները բարդ նյութում

դ)բարդ նյութում տարերի ատոմների մոլային բաժինը

Տանը որոշել  CO2,Fe2O3,HNO3,NaOH, Na3PO4   նյութերի քանակական բաղադրությունը

CO2

ա)N(C) 1հատ ատոմ

N(O) 2հատ ատոմ

բ)m(C):m(O)=12:32=3:8

գ)ω(C)=?% =12/44=3/11=0,2727(27,27%)

ω(O)=?%=16/44=4/11=0,3334(33,34%)

դ)æ(C)=1/1+2=⅓=0,3333(33,33%)

æ(O)=2/1+2=⅔=0,6667(66,67%)

Fe2O3

ա)N(Fe) 2հատ ատոմ

N(O) 3հատ ատոմ

բ)m(Fe):m(O)=112:48=7:3

գ)ω(Fe)=?% =56/160=7/20=0,3334(33,34%)

ω(O)=?%=48/160=3/10=0,3333(33,33%)

դ)æ(Fe)=2/2+3=⅖ =0,4444(44,44%)

æ(O)=3/2+3=⅖ =0,6666(66,66%)

HNO3

ա)N(H) 1հատ ատոմ

N(N) 1հատ ատոմ

N(O) 3հատ ատոմ

բ)m(H):m(N):m(O)=1:14:48

գ)ω(H)=?% =1/63=0,0111(01,11%)

ω(N)=?%=14/63=0,2223(22,23%)

ω(O)=?%=48/63=0,7778(77,78%)

դ)æ(H)=1/1+1+3=¼=0,2223(22,23%)

æ(N)=1/1+1+3=¼ =0,2223(22,23%)

æ(O)=3/1+1+3=¾ =0,7778(77,78%)

NaOH

ա)N(Na) 1հատ ատոմ

N(O) 1հատ ատոմ

N(H) 1հատ ատոմ

բ)m(Na):m(O):m(H)=23:16:1

գ)ω(Na)=?% =23/40=0,5556(55,56%)

ω(O)=?%=16/40=0,4444(44,44%)

ω(H)=?%=1/40=0,0223(2,23%)

դ)æ(Na)=1/1+1+1=⅓=0,3334(33,34%)

æ(O)=1/1+1+1=⅓=0,3334(33,34%)

æ(H)=1/1+1+1=⅓ =0,3334(33,34%)

NaPO4

ա)N(Na) 1հատ ատոմ

N(P) 1հատ ատոմ

N(O) 4հատ ատոմ

բ)m(Na):m(P):m(O)=23:31:64

գ)ω(Na)=?% =23/118=0,1122(11,22%)

ω(O)=?%=31/118=0,2233(22,33%)

ω(H)=?%=64/118=0,5556(55,56%)

դ)æ(Na)=1/1+1+4=⅙ =0,1122(11,22%)

æ(O)=1/1+1+4=⅙ =0,1122(11,22%)

æ(H)=4/1+1+6=4/6=0,6667(66,67%)

Նյութի սահմանումը

Այն, ինչից կազմված են բոլոր մարմինները և առարկաները կոչվում է նյութ:Նյութը ունի ծավալ, զանգված և հատկություններ:

Նյութի 3 հատկությունները

1.Ֆիզիկական

Նյութի ֆիզիկական հատկությունները դիտարկում են կամ չափում են առանց նոր նյութ ստանալու:

2.Քիմիական

Նյութի քիմիական հատկությունները նյութի հետ փոխադարձելու ընդունակությունն է:

3.Ֆիզյոլոգիական

Նյութի ֆիզյոլոգիական հատկությունը նյութի ազդեցությունը կենդանի օրգանիզմի վրա (դրական կամ բացասական):

Գիտնականները հայտնաբերել են մոտ 20.000.000ից ավել նյութեր: